صندوق بخشی چیست؟

صندوق های سرمایه گذاری یکی از ابزارهای نوین سرمایه گذاری در ایران هستند. در کنار این که صندوق های سرمایه گذاری به تازگی به بازار سرمایه ایران راه یافته اند، تنوع بالایی نیز در این صندوق ها دیده می شود. در این مقاله قصد داریم صندوق سرمایه گذاری بخشی که نوعی از صندوق سرمایه گذاری سهامی است را بررسی کنیم.
 

صندوق سهامی چیست؟

همان طور که گفتیم صندوق بخشی خود زیر مجموعه ای از صندوق سهامی است. صندوق سهامی صندوقی است که بخش بزرگی از پرتفوی خود را (بیش از 70%) به ابزارهای سهامی مانند سهام، حق تقدم سهام و... اختصاص می دهد. پس بنابراین بازدهی این نوع صندوق ها همبستگی بالایی با سهام و نوسانات قیمتی آن دارد.
 

صندوق بخشی چیست؟

صندوق بخشی نوعی از صندوق های سرمایه گذاری سهامی است که بخش بزرگی از پرتفوی سهامی خود (بیش از 70%) را به صنعت خاصی اختصاص می دهد. در واقع صندوق بخشی به صورت اختصاصی بر روی یک صنعت خاص سرمایه گذاری و فعالیت می کند. پس بنابراین هر صندوق بخشی باید بر روی یک صنعت تعریف شده و اساسنامه خود را تنظیم کند. مثلا اگر صندوق بخشی ای بر روی صنعت شیمیایی تعریف شده است، باید بخش بزرگی از پرتفوی خود را به این صنعت اختصاص دهد. البته صندوق بخشی با رعایت حد نصاب ها می تواند از صنایع و بخش های دیگر نیز در پرتفوی خود داشته باشد.
 

نحوه عملکرد صندوق بخشی چگونه است؟

همانطور که گفتیم در صندوق بخشی، بیشتر پرتفوی سرمایه گذاری به سهام شرکت های صنعتی که صندوق بر مبنای آن تشکیل شده است اختصاص می‌یابد. هدف این نوع صندوق ها کسب سود مناسب از صنعتی خاص است. مثلا صندوق بخشی ای که بر روی صنعت پتروشیمی می‌باشد، متناسب با نوسان قیمت سهام شرکت‌های صنعت فوق بازدهی را نصیب دارندگان خود می کند. به همین دلیل بازدهی این نوع صندوق‌ها متغیر بوده و ممکن است در زمان‌هایی عملکردی بهتر یا کمتر از شاخص کل داشته باشند.
به طور مثال در زمان هایی که صنعت پتروشیمی از وضعیت مناسبی برای سرمایه‌گذاری برخوردار است به جای اینکه شما در این صنعت به تحلیل سهام شرکت‌های زیادی بپردازید و از بین آن ها انتخاب کنید، می توانید با خرید صندوق بخشی پتروشیمی از این صنعت کسب سود کنید. با بزرگ شدن بازار سرمایه و آمدن صندوق های بخشی متنوع، شما می توانید با سرمایه گذاری در این نوع صندوق ها، از صنعت های مختلف کسب بازدهی کنید.
 

چه صنایعی دارای صندوق بخشی هستند؟

در حال حاضر 3 صندوق بخشی بر روی 2 صنعت در بازار سرمایه فعال هستند. صندوق های پتروما و پتروآگاه بر روی صنعت شیمیایی (پتروشیمی ها) و صندوق استیل بر روی صنعت فلزات اساسی فعال هستند. مثلا برای صندوق استیل، این صندوق بخشی باید بخش بزرگی از پرتفوی خود را به سهام شرکت های تولید فلزات مانند فولاد، فملی و... اختصاص دهد البته سازمان بورس اجازه فعالیت صندوق های بخشی در 8 صنعت را صادر کرده است. صنایع شیمیایی، فلزات اساسی، استخراج کانه های فلزی، خودرو و ساخت قطعات، سیمان، حمل و نقل، بیمه و صندوق بازنشستگی و در آخر مواد دارویی این 8 صنعت را تشکیل می‌دهند.احتمالا در آینده همه صنایع بورسی دارای صندوق بخشی خواهند شد.


 

تفاوت صندوق بخشی و صندوق شاخصی چیست؟

شاید برای شما هم سوال پیش آمده باشد که فرق بین صندوق بخشی و صندوق شاخصی چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت؛ صندوق های شاخصی و بخشی یک شباهت بزرگ دارند. این که هر دو بر روی یک پارامتر تعریف شده و سعی دارند پرتفوی سرمایه گذاری خود را به گونه ای تنظیم کنند که حداکثر همبستگی را با آن داشته باشند و تفاوت آنها در این است که صندوق های شاخصی فقط می توانند بر اساس شاخص ها فعالیت کنند و صندوق های بخشی فقط روی صنایع تمرکز دارند. به عنوان مثال فرض کنید که صندوق شاخصی در بازار سرمایه بر روی شاخص کل تعریف شده باشد. پس این صندوق باید پرتفوی خود را به گونه ای بچیند که نوسانات آن با شاخص کل متناسب باشد اما صندوق بخشی که بر روی صنعت خاصی فعالیت می کند سعی در کسب بازدهی متناسب با نوسان قیمت سهام شرکت های داخل آن صنعت دارد. در حال حاضر صندوق هایی بر روی شاخص کل، هم وزن و 30 یا 50 شرکت بزرگ بازار سهام فعال هستند.
 

پرتفوی صندوق بخشی

پرتفوی صندوق بخشی متمرکز بر صنعت خاصی بوده و متناسب با نوسانات قیمتی سهام داخل آن صنعت، بازدهی کسب خواهد کرد مثلا صندوق بخشی که در صنعت خودرو فعالیت دارد با توجه به وزن‌دهی سهام داخل پرتفوی صندوق بخشی، احتمالا باید شاهد همبستگی بالایی بین صندوق بخشی خودرو و سهام شرکت های ایران‌خودرو، سایپا، بهمن خودرو و ... باشیم بنابراین پرتفوی این صندوق ها متمرکز بر سهام خاصی یعنی گروه خودروسازی و قطعات است.

 

مزایای صندوق بخشی

حال که با کلیات و تعاریف صندوق بخشی آشنا شدیم، باید ببینیم که این صندوق چه مزایایی دارد؟
 

• با صندوق بخشی نیازی به ساعت ها تحلیل در داخل صنعت ندارید.

​

• تا پیش از این اگر مایل بودید که از صنعت خاصی سهم بخرید، باید زمان زیادی را برای تحلیل و بررسی سهام شرکت های آن صنعت صرف می کردید. امری که با روی کار آمدن صندوق های بخشی تا حدودی رفع شده است.

 ​مثلا فرض کنید بر اساس قانون جدیدی وضعیت سودآوری شرکت‌های پتروشیمی در سال آینده بهبود خواهد یافت. شما با خرید صندوق بخشی شیمیایی، به نوعی متناسب با افزایش قیمت سهام شرکت‌های این صنعت کسب سود  می‌کنید. امری که ممکن بود با انتخاب اشتباه چند سهم در پرتفوی شما محقق نشود. این مساله در سایر صنایع و صندوق‌های بخشی نیز صدق می‌کند؛ به طور مثال قطعا صندوق بخشی خودرو نیز تحت تاثیر اخبار این صنعت و نوسانات مثبت سهم‌های دخیل در آن بازدهی مطلوبی را نصیب سرمایه‌ گذاران در صنعت خودرو خواهد کرد.

 

• افزایش تنوع پرتفوی سرمایه گذاری

شاید در پرتفوی سرمایه گذاری خیلی از سهامداران بورس، سهم هایی وجود دارند که از یک صنعت هستند و باعث شلوغی پرتفوی و سردرگمی سرمایه گذار شده اند مثلا فرض کنید شما برای کسب بازدهی از صنعت خودرو، اقدام به خرید 4 سهم از این صنعت می کنید. همین امر باعث افزایش ریسک پرتفو و بالارفتن تعداد سهام شما خواهد شد. با صندوق بخشی شما پرتفوی منظم تر و یک دست تری خواهید داشت و البته به تناسب ریسک بالاتر، بازدهی بالاتری را نیز انتظار خواهید داشت.

 

• کسب بازدهی مناسب با تحلیل و روند صنایع

در صندوق های سهامی عادی، شما نمی‌دانید که صندوق ها با چه صنایع یا سهامی بیشتر همبستگی داشته و کسب سود می‌کنند. بررسی پرتفوی صندوق ها هم به صورت ماهانه کاری دشوار است. خرید و فروش ها و تغییرات مداوم پرتفوی این صندوق‌ها پیش‌بینی روند سوددهی آینده آن‌ها را سخت خواهد کرد. در صندوق های بخشی شما به راحتی می‌توانید بازدهی آینده صندوق بخشی را متناسب با صنعتی که بر روی آن تعریف شده پیش بینی کنید مثلا صندوق بخشی خودرو را تصور کنید.

 

معایب صندوق بخشی

صندوق بخشی در کنار مزایایی که دارد، معایب مهمی هم دارد که سرمایه گذاران باید به آن توجه کنند:
 

• همبستگی بالای قیمتی با صنعت

بزرگ‌ترین عیب صندوق بخشی همبستگی بالای آن با صنعت خود است. برعکس مورد بالا را فرض کنید. با وضع قانونی، وضعیت سود آوری پتروشیمی ها دچار افت شدید می‌شود. با این اتفاق احتمالا صندوق بخشی شیمیایی هم به علت همبستگی با این صنعت وضع خوبی نخواهد داشت پس بنابراین در صندوق بخشی باید نقاط ورود و خروج و تحلیلی خوبی داشته باشید.

• نبود تنوع بالا در سرمایه گذاری

همانطور که می دانید، نبود تنوع و تمرکز بر روی یک دارایی، ریسک سرمایه گذاری را بالا می برد. از آنجایی که سهام داخل صنایع ما به صورت دسته جمعی حرکت می‌کنند، همین امر ریسک صندوق بخشی را افزایش می دهد.


 

سرمایه گذاری در صندوق های بخشی مناسب چه کسانی است؟

همانطور که گفتیم گاهی صنعت خاصی در بازار سرمایه بر روی مدار صعودی خواهد بود یا به واسطه سیاست‌های دولت یا نرخ های جهانی برخی صنایع وضعیت مناسبی پیدا می‌کنند. در چنین مواقعی، سرمایه‌گذاران کار سختی برای انتخاب سهم مناسب به مقدار لازم برای کسب سود از این صنایع را دارند. اما با خرید صندوق بخشی هر صنعت می‌توانند متناسب با بازدهی سهم های داخل آن صنعت کسب سود کنند. اگر به صنعت خاصی علاقه دارید و  یا پیش بینی شما از سود مناسب صنعتی است، صندوق بخشی بهترین انتخاب شما خواهد بود.صندوق‌های بخشی در صنایعی مهم و شاخص‌سازی نظیر خودرو و شیمیایی گزینه‌ای مناسب برای برخورداری از بازدهی مناسب این صنایع در مقاطع مختلف است.